Three poems: Kavita Mahajan, Sitanshu Yasaschandra, Dawn Promislow

Transitions often transform lives, and even when they don't, they always make life infinitely more interesting. At least that's been my experience. Life has been charitable to me. Every time I appear to be settling into a dull routine, something goes wrong (right?), and I'm pushed into uncertainty, either personally or professionally, and occasionally both.

Generally, this has happened twice in a decade ever since I can remember.

My recent professionally transition came as a surprise, and has taken a while for me to get accustomed to. It has had a fortuitous fallout - my commuting time has suddenly shot up by an hour. And that's given me an opportunity to read during my bus rides to Brampton.

At present I'm reading MG Vassanji's And Home was Kariakoo: A Memoir of East Africa. It's a book that makes you pause and think every ten pages or so because in the midst of describing his journeys across his homeland, the author suddenly makes an observation that at once makes you uncomfortable and forces you to reflect deeply on what he has just said. 

At home, while celebrating Diwali (with flame-less diyas, and excessive sweets) I also read some poems, three of which I liked, and am sharing them here. 

The first one by Kavita Mahajan published in डिजिटल दिवाळी २०१४

मरून गेलेली आई

कविता महाजन

——————

मरून गेलेली आई

घरात फिरत असते सगळं कसं चाललंय बघत

पलंगावर पडलेली साडी घडी करते बेडरुममध्ये

स्वयंपाकघरात ओट्याजवळ उभी

डायनिंग टेबलवरच्या जेवणार्यांकडे लक्ष देत

संध्याकाळी परसात बदामाच्या झाडाखाली

खुर्चीवर बसते थोडावेळ

माहेर मरून जातं आई मरून गेल्यावर

हे आईला माहीत नाही

ती तिच्या आईच्या आधीच मरून गेली म्हणून

घर बदललं आहे

माणसंही

काळ

अर्थातच

पण आई बदलली नाही

ती बोलत नाही अजूनही काहीच. शांत असते

घरभर फिरून पाहते सगळं कसं चाललंय.

Another in Gujarat by Sitanshu Yashaschandra posted on Facebook by ગુજરાતી સાહિત્ય અકાદમી (યુ કે)

વળાંક પાછળ વિશ્વામિત્રી
સિતાંશુ યશશ્ચન્દ્ર

દુનિયા આખીને પોતાની દોસ્તી આપવા જે દોડ્યા
અને
પોતાને જેની ગતાગમ નહોતી જરીકે તેવી ગણતરીઓ કરવામાં પડેલા જગતે
જેમની ઉપર ઠાલવ્યા અવહેલનાઓના ગંધાતા ગંજાવર ઢગના ઢગ

એવા કોઈ વિશ્વામિત્રની નીમાણી કન્યા
– આ મારી વિશ્વામિત્રી.

એને કોઈ એવા ઓવારા નથી, જ્યાં પનિહારીઓ પાણી ભરવાને જાય,
એને કોઈ એવા ઘાટ નથી, જ્યાં પ્રવાસે નીકળેલાં વહાણ પોરોખાવા લાંગરે,
એને કોઈ એવા કાંઠા નથી, જ્યાં લોકો સાંજુકના ટહેલવા નીકળે.

એનાં પાણીમાં કમર સુધી બૂડી અર્ધ્ય આપતા બ્રાહ્મણ કે બાપ્તિસ્તા થાપતા
પાદરી, કોઈ કહેતાં કોઈ ન મળે.
એમાં પાણી કહેવાય એવું પાણી જ ન મળે.

ઝૂમાં જીવનભર પૂરેલાં પશુઓ અને બાગમાં બે ઘડી ફરતા લોકોની વચ્ચેથી
એ તો ચુપચાપ સરકી જાય છે, ખબર નહીં કયું પ્રવાહી લઈને,
જૂના રગતપીતવાળી કોઈ બાઈ જેવી, શરીર સંકોડીને.

આ નદીને પરવડે નહીં
લાજ, વેદના, આશા કે આછું હસવા જેવી એકે સાહ્યબી

મેં જ્યારે જ્યારે એની આંખો તરફ નજર કરી છે
ત્યારે ત્યારે ગરદન ઢાળીને એ જતી રહી છે વળાંક પાછળ.

જો કે એક વાર આ યે હતી એક નદી.
જેમ ગંગા, સ્યેન, વોલ્ગા, ટેઇમ્સ, હોઆંગહો, એમેઝોન, નીલ અને મિસિસિપી,
એ બધી નદીઓ છે
એમ આ યે હતી.

ભલેને ઘણી નાની એમનાથી.

તો ય નદી.
વહેતું પાણી, જેમાં જળચર જીવતાં હોય, ચંદ્રનું પ્રતિબિંબ પડતું હોય,
વહેલી સવારે શિંગાળાં સાબર ને મોડી સાંજે ચળકતા દીપડા
જેની સામે વિનયથી માથું નમાવી પાણી પી શકતા હોય,
ને ભરબપોરે બચબચ બચ્ચાં જેવાં ધાવી શકતાં હોય જેને
ઊનાળુ તડકાએ તરસ્યાં તરસ્યાં કરી મૂકેલાં, એની અડખે પડખે પડેલાં,
વીઘાંના વીઘાં ખેતરો, 
એવી નદી.

આવું આવું જ્યારે એની ઉપરના પૂલમાં ઊભો રહીને હું બોલું છું
માત્ર આ વિશ્વામિત્રીને જ સંભળાય એ રીતે
ત્યારે
સાંભળ્યું –ન સાંભળ્યું કરી,
આંખો જોરથી મીંચી, મેલો સાડલો શરીરે થોડો વધારે વીંટાળતી
એ ઉતાવળી ઉતાવળી ચાલી જાય છે, તરતા કચરાના પાલવમાં મોં ઢાંકતી,
વળાંક પાછળ.

છેવટ
ક્યારેક
ન રહેવાય ત્યારે
ચોમાસાની રાતે
અંધારામાં

ઉભરાઈ ઊઠે છે આ નદી
આંધળી છોકરીની આંખો જેવી, ચુપચાપ

વળતી સવારે, વહેલી વહેલી, એ પહોંચે છે, કાંઠા ઓળંગી, પુલ પર થઈ,
ઉતાવળી ઉતાવળી, પગના પહોંચા ઉપર ઊંચી થઈ થઈ,
આવે છે,
કાળે ઘોડે બેઠેલા, કાળો પોશાક પહેરેલા, પથ્થર થઈ ગયેલા, એના એક વારના હેતાળ
રાજાના પગ સુધી છેક,

પછી
એકદમ અચકાઈ, અટકી, ખમચાઈ, જરીક જીભ કચડી, હોઠ બીડી, આંસુ
જાતે લૂછી નાખી, ઓસરી, અવાજ કર્યા વિના ચાલી જાય છે,
મૂંગીમંતર, કાદવ ખૂંદતી
પેલા વળાંક પાછળ.

And here's the final one by my friend Dawn Promislow
published in Muniyori Literary Journal

Morocco

in the Moroccan restaurant
there are tagines

earthenware dishes with dome-lids
in earthen colours
rust, sienna, burnt brown

and when the dome-lid lifts,
steam wreaths,
and earth-like tones, again

orange, yellow-saffroned, browned
lamb deep-stewed
plumbed

and you have never eaten Moroccan food before
this gilded night

and the green-earth tea is silver-lidded
minted
silver-flecked cloth covering

and hot the deep-glint tea and sweet,
honeyed

and the reason you are here is your daughter was in Morocco
once

and she knows about Moroccan tagines
so you are here in this warm-gold restaurant

with her

and she is deep-brown haired and honeyed
and rich with ochre, ambered tales

and honey-eyed, gold-lidded
softly lashed,
and glints her ruby-mouth

in timbered tones

she is twenty-one
and you have known her for twenty-one years,
so far

and rising from the crimson-threaded
damask-chairs
the etchéd glass
the silver-glinting bevelled tray

you leave the restaurant

with her

and walk home
down the far dune
of Avenue Road
turning left at the light
and onto your Toronto street

where on this warm
evening the lights are gold and garnet
jewels
like they are in Marrakesh